Таътил ва нафақа:

омӯзгорон дар Фаронса дар як сол 4 моҳ

истироҳат мекунанд

Бо ҳисоби миёна ҳафтаи кории 40-соатаи муаллими амрикоӣ, рухсатии тобистонаи ӯ ба давомнокии рухсатии хонанда ду моҳ мувофиқат мекунад. Омӯзгорони фаронсавӣ сарбории муқаррарии тақрибан баробари муаллимони амрикоӣ доранд, аммо таътил зиёда аз чор моҳ дар як солро ташкил медиҳад. Инчунин, пас аз шаш соли кор дар ҳамон мактаб онҳо метавонанд бо нигоҳ доштани ҷои кор як сол ба рухсатии истироҳатӣ бароянд.

Аксарияти омӯзгорон дар Фаронса ходимони давлатӣ буда, таҷрибаи 40-сола доранд ва метавонанд ба истеъфо раванд. Ҳар семоҳаи «коркард» ҳукумат ба онҳо андозаи нафақаи ояндаи онҳоро 0,75% - яъне 3% дар як сол медиҳад. Пас аз ба нафақа баромадан муаллим дар Фаронса метавонад маблағи хеле арзанда ба даст орад - дар як моҳ 1800-2100 евро. Дар Полша то 31 декабри соли 2008 муаллимони дорои собиқаи 30-сола барои гирифтани нафақа ҳуқуқ доштанд. Аммо пас аз ислоҳоти нафақа вазъ дигар шуд. Акнун ин гурӯҳи одамон бояд ба мисли ҳама коргарони дигар ба истироҳати сазовор раванд: дар 60-солагӣ занон ва 65 солагӣ мардон.

Бо вуҷуди ин, барои кормандони мактаб, ки 30 сол меҳнат кардаанд ва ба фаъолияташон идома медиҳанд, афзоиши сармояи ибтидоии онҳо дар ҳисоби нафақа пешбинӣ шудааст. Дар Исроил барои пурра гирифтани нафақа омӯзгорро мебояд дар системаи мактаб 36 сол кор кунад. Ҳадди ниҳоии нафақа барои мардон 67 сол ва барои занон 62 сол аст.

Омӯзгорони испанӣ ба ғайр аз таътили думоҳа, ки ба таътили тобистона мувофиқат мекунад, имтиёзҳои махсуси иҷтимоӣ надоранд. Онҳо дар 65-солагӣ нафақа мегиранд, дар ин ҳолат нафақа ҳамеша дар ҳаҷми пурра пардохта мешавад. Аксари омӯзгорон ихтиёран дар 60-солагӣ ба рухсатӣ мераванд ва агар собиқаи умумии кории онҳо 30 сол бошад, пас онҳо низ нафақаи пурра мегиранд. Ҳаҷми пардохтҳои ҳармоҳа аз маблағе, ки дар тӯли солҳои ҳаёт ба фонди суғурта ворид карда шудааст, вобаста аст.

Ғайр аз он, нафақахӯрон ба гирифтани кумакпулии яквақта ҳуқуқ доранд. Агар омӯзгор 28 сол ба фонди суғурта пайваста, онро пардохт кунад, ӯ ҳаққи ҳадди аққалро дорад. Ҳадди ниҳоии кумакпулӣ пардохта мешавад, агар 35 сол ё бештар аз он давом кунад. Андозаи пардохти нафақа аз ҷониби мақомоти маҳаллӣ муайян карда мешавад.

Эҳтиром ба касб:

мақоми баландтарин дар Чин

Бунёди Варкий (Varkey) –и Британияи Кабир муайян кард, ки дар кадом кишварҳо муаллимон эҳтироми бештар доранд. Тибқи як пажӯҳиш, ки дар 35 кишвар гузаронида шуд, Туркия дар ҷои ҳафтум қарор гирифт. Дар ҷои аввал Чин ва дар зинаи охирини рейтинг Бразилия қарор гирифт. Дар ин назарсанҷӣ тақрибан 30 ҳазор нафар иштирок карданд, ки пас аз он «Индекси ҷаҳонии мақоми муаллимон»  онро нашр кард.

Барои фаҳмидани робитаҳои омӯзгорон дар кишварҳои гуногун ба мусоҳибон саволҳо дар бораи даромади муаллимон ва вазъи иҷтимоӣ, эҳтиром нисбат ба онҳо дар муқоиса бо дигар гурӯҳҳои касбӣ (духтурон, китобдорон, муҳандисон, кормандони маъмурӣ) дода шуданд. Тадқиқот, инчунин, муқоисаи нишондиҳандаҳои кишварро дар доираи Барномаи байналмилалии омӯзиши донишҷӯён (PISA-2015) анҷом додааст.

Тибқи як назарсанҷии ҷаҳонӣ, омӯзгорон дар Чин, Юнон, Туркия ва Кореяи ҷанубӣ мақоми баландтаринро доранд ва пасттарин дар Италия, Чехия, Бразилия ва Исроил мебошад.  Британияи Кабир ва ИМА дар қатори индекси ҷаҳонии мақоми  муаллимон қарор доранд, аммо рейтинги ин кишварҳо нисбат ба Кореяи ҷанубӣ ва Юнон хеле пасттар аст, сарфи назар аз маоши кам кори муаллим зиёд аст. Умуман, омӯзгор дар кишварҳои шарқӣ аз мамолики ғарбӣ дида, аз ҷумла, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико мақоми баланд  дорад.

Таҳияи

Н. ОХУНЗОДА,

“Омӯзгор”