Вақте ки Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ оғоз гардид, Муҳаммад Осимӣ дар Донишгоҳи давлатии Самарқанд ба номи А. Навоӣ бо ихтисоси физика – математика таҳсил мекард. Якҷоя бо ҳамкурсони худ ва дигар донишҷӯён, аз  радио даъвати Сталинро ба одамони Шӯравӣ шунида, яке аз аввалинҳо шуда, ихтиёран ба фронт рафт.

Рӯйдодҳои низомӣ яке аз саҳифаҳои дурахшони ҳаёти зебои ӯ мебошад, ки борҳо дар матбуот инъикос ёфтааст. Ҳаёти  давраи ҷангӣ барои ӯ дар Самарқанд аз соли аввали ҷанг, вақте курсанти мактаби артиллерияи ҳарбӣ шуд, оғоз ёфт. Ба курсантҳое, ки аз имтиҳон баҳои «хуб» ва «аъло» гирифтанд, рутбаи лейтенант дода мешуд. Дар байни онҳо Муҳаммад Осимӣ низ қарор дошт. Мисли курсантони дигар, вай барои рафтан ба фронт омода шуда буд. Аммо ногаҳон ӯро сарвари мактаб даъват карду бо гирифтани унвон табрик намуда гуфт: “Бо назардошти дониши шумо ва интизоми тахассусӣ, ман мехоҳам шуморо курсант дар омӯзишгоҳ таъйин кунам. Мехостам фикри шуморо бишнавам”. Осимӣ ба роҳбари омӯзишгоҳ миннатдорӣ баён кард: “Ман тайёрам, ки ҳама супоришро бошарафона ба ҷо орам. Аммо ду бародари ман аллакай дар сафи пеши фронт ҳастанд. Ман низ мехостам ватанамро бо бародаронам ҳимоя кунам”. Ӯро ба Алма-Ато фиристоданд ва дар он ҷо дар курсҳои кӯтоҳмуддат дар мактаби ҳарбӣ таҳсил кард.  Бе интизор шудани хатми курс ӯ бо ҳамкурсаш А. Ҳоҷибоев боз ба Самарқанд, барои супоридани имтиҳонҳои давлатӣ дар Донишгоҳи давлатии Самарқанд ба номи Алишер Навоӣ фиристода шуданд. Ӯ курси пурраи таҳсилро дар донишгоҳ хатм накарда, ихтиёран дар сафи Артиши Сурх буд. Пас аз ду имтиҳон, ба ӯ ихтисоси физика дода шуд ва дар яке аз донишкадаҳои педагогии Ӯзбекистон ба кор таъмин гардид. Аммо Муҳаммад Осимӣ ба Ватан (ба Ленинобод) баргашт ва ариза навишт, то ӯро ба фронт   фиристанд.

 Пас аз чанд рӯз, корманди  бригада ба қисми ҳарбӣ, ки Муҳаммад Осимӣ хидмат мекард, ташриф овард  ва бо назардошти маълумоти олии Муҳаммад Осимӣ ӯро ба  бригада овард. Ӯ хизмат-ро бо фармони сардори  бригада, полковник А.А. Бышкина адо менамуд. Муҳаммад Осимӣ, ки дар штаби бригада хизмат мекард, асосан, рӯзона аспҳоро ба баталионҳо ва ширкатҳо мебурд ва мукотиба мефиристод. Бегоҳии рӯз дар қароргоҳ ӯ ба тартиб додани ҳуҷҷатҳои кадрӣ машғул буд. Як рӯз аз номаҳои Москва ва Тошканд вай фаҳмид, ки даста бояд 25 нафарро аз миллатҳои маҳаллӣ барои таҳсил ба мактаби артиллерияи Киев, ки муваққатан дар деҳаи Разбойшина дар наздикии шаҳри Саратов ҷойгир аст, фиристад. Муҳаммад Осимӣ аз роҳбарон хоҳиш кард, ки ӯро барои таҳсил ба ин омӯзишгоҳ фиристанд. Талаби ӯ иҷро шуд. Дар омӯзишгоҳи артиллерияи Киев ӯ ёрдамчии командири взвод таъйин гардид.

Муҳаммад Осимӣ барои муҳорибаҳои мардонагӣ бо орденҳо ва медалҳои “Ситораи Сурх”, “Ҷанги Ватании дараҷаи 1” сарфароз гардидааст.  Аммо ӯ дар ин бора танҳо баъди чил сол  огаҳӣ ёфт. Аз ҳама мукофотҳои доштааш барои иштирок дар  Ҷанги Дуюми ҷаҳонӣ,  барояш  азизтар медали “Барои мудофиаи Ленинград” буд. Шояд  аз он сабаб, ки бародарони азизаш Зайниддин Осимӣ ва Баҳриддин Осимӣ дар муҳорибаҳои Ленинград ҷангидаанд. Аммо тақдир ҳеҷ имконият намедод,  ки бародарон якдигарро бубинанд. Ҳарчанд дур  бошад ҳам, онҳо ба якдигар мактуб менавиштанд.

Ҳангоми карахт намудани ҷисми ӯ дар вақти ҷарроҳӣ, ки ӯ сахт захмдор шуда буд, азоби бениҳоят вазнин кашидааст, зеро пӯсти сӯхтаашро мегирифтанд, то ки ба ҷояш пӯсти нав барояд  ва ҳамзамон, пораҳои оҳанро аз тани ӯ ҷудо мекарданд. Ба ҳама пуртоқативу далерӣ      тоб оварданаш,  кормандони беморхона ба ӯ ошиқ шуданд. Чор пораи оҳан (аз ҳаждаҳто) дар бадани ӯ то охири умр боқӣ монданд, ки    аз хотираи амалҳои қаҳрамононааш  дар Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ нақл мекунад. Пас аз шифоёбӣ ӯ мехост ба полки худ баргардад. Аммо генерали артиш ӯро ба фронт фиристода гуфт: “Худро эҳтиёт кун, халқ ба ту  ниёз дорад. Ту дониши хуб дорӣ  ва олим хоҳӣ гашт”.  Суханони пешгӯикунандаи  генерал рост баромаданд. Гӯё ба об назар андохт, ӯ ончунон донову оқил ва ояндабин буд. Ҳамин тариқ, Муҳаммад Осимӣ зиёда аз шаш моҳ дар беморхона табобат гирифт ва ҳар лаҳза муштоқи дидори бародарони худ буд. Номаҳо намеомаданд ва аз осебу ҷароҳатҳои ӯ  бародаронаш хабаре надоштанд. Аммо бародарон Зайниддин ва Баҳриддин Осимӣ дар муҳорибаи тирандозии  109-уми  Ленинград меҷангиданд.

Ҳамин тавр, гарчанде ки хизмат дар сафи Артиши Сурх ва иштирок дар набардҳои низомии Ҷанги Дуюми Ҷаҳон пешрафти касбии Муҳаммад Осимиро муддате халалдор кард, аммо ин давраи ҳаёташ ӯро ҳамчун ташкилкунандаи илму маърифат ба вуҷуд овард.

 Дар соли 75-солагии Ғалаба 100-солагии ин олими шинохтаи тоҷик низ тирамоҳи имсол қайд мегардад. Хизматҳои ӯ ҳам дар таъмини ғалаба ва ҳам дар пешрафти илми тоҷик мондагор аст.

Мунзифа Пӯлодова,

сармуаллимаи кафедраи фанҳои ҷамъиятии ДДҲБСТ