Дар шароити рушди технологияи иттилоотии раќамї ва пешрафти техникї ташкили раванди муосири таълим аз омўзгор муносибати махсусро таќозо менамояд. Доираи маќсад ва вазифањое, ки дар назди омўзгор гузошта шудааст, фарох гардида, на танњо маводро ба хонандагон дар сатњи зарурї пешнињод менамояд, балки донишњои гирифтаи шогирдонро бо воситањои мукаммали иловагї, пеш аз њама, захирањои электронї ва раќамї фаъолона мустањкам мегардонад. Дар ин раванд наќшиомўзгорони фанњои гуманитарї ва пеш аз њама, омўзгорони фанњои забон ва адабиёт муњим аст.

Бо дарназардошти бењбуди љањони гирду атроф ва рушди замони технологияњои иттилоотї зарурати истифодаи усулњои махсуси ѓайрианъанавии таълим ва воситаю захирањои ёрирасоне ба миён меояд, ки мањсулнокии раванди таълимро кафолат медињанд. Муаллими замони муосир дар баробари салоњияти бебањои касбии педагогї, инчунин, бояд тамоми захирањои мављударо (раќамї ва электронї ва ѓ.) моњирона соњиб шавад ва онњоро дар раванди таълим њамчун василаи ноил шудан ба њадафу вазифањои педагогї фаъолона истифода барад.

Амалияи педагогї нишон медињад, ки барои ноил шудан ба маќсадњои педагогии дар боло зикршуда шароитњои зерин заруранд:

1. Иштироки бевоситаи худи хонандагон дар раванди таълим.
2. Иштироки хонандагон дар раванди дарс ва дараљаи шавќу њаваси онњо дар чорабинињои имрўзаи дарс.
3. Дастрасї ба захирањои таълимии электронї ва раќамї, ки на танњо њамчун воситаи аёнї, балки њамчун манбаи иловагии иттилоот ва санљиши натиљањои бадастомада хизмат мекунанд.

Ба ибораи дигар, барои ба даст овардани натиљањои пурсамар дар раванди таълим дар шароити рушди технологияњои иттилоотї ва раќамї омўзгорро зарур аст, ки аз усулњои интерактивии таълим истифода барад. Ин азхудкунии фаврии хонандагон, иштироки фаъолонаи онњоро таъмин менамояд.

Методњои интерактивии таълим як шакли њамкории донишљўён на танњо бо муаллим, балки бо њамдигар, ки барои бартарї додани фаъолияти хонандагон дар раванди таълим мебошанд. Афзалиятњои усулњои интерактивї:

• донишљўён на танњо маълумот мегиранд, онњо маљбур мешаванд, ки шарњи мантиќї дињанд, ки чаро роњи онњо ба роњи њал ва худи њалли он дуруст аст ё њадди аќал бењтарин варианти дастрас аст;
• талабагон фикру аќидањоро амиќтар кор мекунанд, зеро медонанд, ки хулосањои мантиќию ѓайримантиќї мавриди шубња ќарор мегиранд;
• донишљўён њангоми њалли масъала аз таљрибаи худ ва дигарон истифода мебаранд. Ин фонди умумии дониш аз дониши њар як донишљў зиёдтар аст;
• муаллим аз хонандагон низ чизи навро омўхта метавонад.

Њамин тавр, маълум мегардад, ки истифодаи усулњои интерактивии таълим тамоми раванди таълимро ба таври сифатї таѓйир дода, дар ташаккули дониши на танњо хонандагон, балки худи омўзгорон низ таѓйироти назаррасро ба амал меоварад.

ВР чист ва онњо дар баланд бардоштани њосилнокии усулњои интерактивии таълими забони русї чї наќш доранд? Захирањои таълимии раќамї маводи таълимї мебошанд, ки дар шакли раќамї пешнињод шудаанд: масалан, порчањои матнї, аксњо, сабтњои овозї, воќеияти виртуалї ва объектњои симулятсияи интерактивї ва њама гуна дигар маводи таълимие, ки барои ташкили раванди таълим заруранд. Воситањои номбаршуда метавонанд дар њама гуна усулњои таълим хеле муфид бошанд, аммо мо бовар дорем, ки наќши онњо њангоми истифодаи усулњои интерактивї зоњир мешаванд. Мо танњо баъзе бартарињои истифодаи DER-ро дар татбиќи ин усулњо ќайд мекунем:

1) имконияти ташкили бозињои интерактивї тавассути компютер ё дигар воситањои электронї;

2) имконияти гузаронидани дарс бо усули рейтинг, дуруст/дурўѓ ва ѓайра бо истифода аз компютер ва тахтаи электронї;

3) имконияти ташкили дарсњои видеої ва аудиої, телеконференсия (Интернет), пахши барномањо;

4) имкони истифодабарии ДЭР ба сифати контролер ва ба назар гирифтани самаранокии дарс, агар хонандагон ба гурўњњо таќсим карда шаванд ва ѓайра.

Ин танњо як рўйхати бартарињои асосии захирањои таълимии раќамї њангоми истифодаи усулњои интерактивии таълим аст. Аз њамаи гуфтањои боло мо метавонем дар бораи ањамияти истифодаи ДЭР ва умуман, истифодаи усулњои интерактивии таълим хулоса барорем. Маълум мешавад, ки протсеси муосири таълим, агар он барои мањсулнокї ва ба даст овардани натиљањои дилхоњ пешбинї шуда бошад, бе истифодаи воситаю усулњои дар боло зикршуда, ба назари мо, имконнопазир аст.

Оё ин маънои онро дорад, ки усулњои интерактивии таълим бояд усулњои анъанавии ѓайрифаъол ва фаъоли таълимро комилан иваз кунанд? Албатта, не. Истифодаи усулњои интерактивї бояд ба таври муътадил мувофиќ бошанд ва аз њадафу вазифањое, ки муаллим дар љараёни дарс гузоштааст, вобаста бошад ва барои тањкими дарки мавод аз љониби хонандагон хидмат кунад. Тавре ки таљриба нишон медињад, самараноктарини онњо дарсњои омехта мебошанд, ки дар онњо тамоми усулњои таълим ба њам пайвастанд - ѓайрифаъол, фаъол, интерактивї. Њадафи асосї ноил шудан ба шавќу њавас ва азхудкунии устувори фан аз љониби донишљўён мебошад. Њама чиз ба муаллим вобаста аст.

Равшан САФАРОВ, 
омўзгори забони русї, 
мактаби байналмилалии 
Президентї дар шањри Душанбе